21 września 2023r. w Izraelu w wieku 97 lat zmarła Lucia Retman, która przeżyła II wojnę światową i Holokaust dzięki pomocy rodziny Zofii Pomorskiej z Lubaczowa. Od wielu lat z wielkim zaangażowaniem uczestniczyła w wydarzeniach upamiętniających ofiary Holokaustu na podkarpaciu. Zawsze, z wielką wdzięcznością wspominała Zofię Pomorską, która dała jej drugie życie. Z młodzieżą i mieszkańcami Lubaczowa spotykała się każdego roku od 2012r. w Zespole Szkół w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Lubaczowie. Ostatni raz gościła w naszym mieście i wzięła udział w spotkaniu z młodzieżą w styczniu 2020r.
Lucia Retman z domu Grünspan urodziła się w Dynowie 22 listopada 1925 roku, gdzie rodzice prowadzili sklep obuwniczy. Po śmierci matki Lucią zaopiekowało się wujostwo z Leżajska. Młoda Lucia właśnie w tym mieście pobierała edukację; rano uczęszczała do szkoły polskiej, a popołudniami do żydowskiej.
Kiedy wybuchła II wojna światowa Lucia była nastoletnią dziewczynką. W wyniku represji rodzina straciła cały majątek, została wygnana do rosyjskiej strefy okupacyjnej. Na początku mieszkali w Sądowej Wiszni, później w Żółkwi. Potem wraz z siostrą Miriam i jej mężem Meierem Shenker trafiła do Lubaczowa, gdzie wsparcia udzieliła im Zofia Pomorska. Nie zważając na niebezpieczeństwo ukryła ich w swoim domu położonym przy ul. Kościuszki 100 oraz zorganizowała fałszywe dokumenty (odpis metryki chrztu wydał ówczesny proboszcz ks. Stanisław Sobczyński) dla Luci Retman na polskie nazwisko Janina Kogut. Aby ratować siebie i rodzinę Pomorskich, której groziła śmierć w przypadku zdemaskowania, Lucia zdecydowała się na krok, który jak się okazało, uratował jej życie. Zgłosiła się do biura pracy – Arbeitsamtu. Skierowano ją na roboty do Berlina, gdzie pracowała w fabryce broni. Ciężko pracowała po 12 godzin dziennie, ale pobyt tam dawał większe szanse przeżycia niż w Generalnej Guberni. W kwietniu 1945 roku Luci udało się wydostać z bombardowanego Berlina i znaleźć schronienie na wsi, gdzie doczekała zakończenia wojny. Wróciła do Polski i odnalazła siostrę i szwagra, którzy także przeżyli Holokaust. W Rosji szczęśliwie przetrwał także jej ojciec. Po wojnie Lucia zdecydowała się na wyjazd do Palestyny, gdzie dotarła po długiej i wyczerpującej podróży, przez Francję i Cypr. Wtedy też poznała swego przyszłego męża, z którym pobrali się w 1948 roku i osiedli w Hajfie.
W 2007 roku Lucia Retman przyleciała do Polski i odszukała krewnych swojej wybawicielki. Spotkała się z wnukami, którzy nie wiedzieli, że ich babcia ocaliła ludzkie istnienia. Dzięki staraniom Luci Retman – Zofia Pomorska pośmiertnie otrzymała honorowy tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. W imieniu bohaterki 21 czerwca 2009 roku medal odebrali jej wnukowie Wiesław i Krzysztof Pomorscy. Od tamtej pory Lucia regularnie odwiedzała Polskę biorąc udział w obchodach Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Pomimo swego wieku uczestniczyła w wielu spotkaniach, podczas których opowiadała historię swojego życia i wyrażała wdzięczność za uratowanie jej z Holokaustu.
„Przeżyłyśmy dzięki działaniom pani Pomorskiej. Ta kobieta dała nam nadzieję i szansę na przeżycie oraz sprawiła, że my także robiliśmy wszystko, co w naszej mocy, aby przetrwać” – tak o Zofii Pomorskiej napisała w swojej autobiograficznej książce „Perły albo życie”.
Informacja nadesłana, MBP w Lubaczowie
Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 14 tysięcy naszych obserwujących!
Pani Zofio jest „Pani Wielka”. Pozdrowienia