Jak rozpoznać uzależnienie od narkotyków?

Uzależnienie od narkotyków jest chorobą umysłu, duszy i ciała. To więcej niż „słaba wola” czy „brak samokontroli” – to schorzenie wpływa na struktury i funkcje mózgu, prowadząc do dysfunkcji w wielu obszarach życia.

Osoba uzależniona od narkotyków nie jest w stanie zaprzestać zażywania pomimo negatywnych skutków, które te substancje mają dla jej zdrowia, relacji z innymi ludźmi i sytuacji materialnej. Choć w niektórych przypadkach uzależnienie może wyniknąć z pojedynczego zażycia, zazwyczaj jest to proces, który narasta z czasem, prowadząc do stopniowego zwiększenia częstotliwości, dawek i obsesji na punkcie narkotyków.

Podstawy uzależnienia – czym jest i jak działa?

Uzależnienie od narkotyków to złożone schorzenie mózgu, które charakteryzuje się kompulsywnym, niekontrolowanym pragnieniem używania substancji, pomimo świadomości negatywnych konsekwencji. Mechanizmy uzależnienia są skomplikowane i obejmują zarówno fizjologiczne, jak i psychologiczne aspekty.

Narkotyki wpływają na układ nagrody w mózgu, wywołując intensywne uczucia euforii i przyjemności. W miarę regularnego używania mózg przystosowuje się do obecności narkotyku, prowadząc do tolerancji. Osoba uzależniona potrzebuje coraz większych dawek narkotyku, aby osiągnąć te same efekty, co na początku. Równocześnie, życie bez narkotyku staje się trudne do wyobrażenia, tworząc cykl, którego nie da się przerwać bez pomocy profesjonalnej.

Fizyczne objawy uzależnienia

Typowe objawy fizyczne uzależnienia od narkotyków:

• – Nagłe zmiany w apetycie i wadze,
• – problemy ze snem,
• – nadmierna senność lub nienormalna hiperaktywność,
• – częste problemy zdrowotne, takie jak:
  • bóle głowy,
  • nudności,
  • wymioty,
  • biegunka,
  • ból mięśni i kości,
• – częste infekcje, ból gardła, katar – wynikające z osłabionego układu immunologicznego,
• – nienaturalnie rozszerzone lub zwężone źrenice,
• – nieustanny katar lub kaszel,
• – blada skóra, siniaki lub infekcje skóry,
• – potrzeba zwiększania dawek narkotyku, aby osiągnąć pierwotne doznania (tolerancja).

Psychiczne objawy uzależnienia

Uzależnienie od narkotyków wywiera nie tylko wpływ na fizyczne zdrowie, ale przede wszystkim na psychikę narkomana. Zmiany w zachowaniu są jednymi z najbardziej oczywistych i niepokojących objawów uzależnienia. Substancje psychoaktywne mogą wprowadzać do mózgu szereg zmian neurochemicznych, które prowadzą do zaburzeń nastroju, myślenia i zachowania.

Osoby uzależnione mogą stać się niepokojąco skoncentrowane na narkotyku, poświęcając coraz więcej czasu na zdobywanie, używanie i odzyskiwanie sił po jego użyciu. Znacząco spada ich zainteresowanie aktywnościami, które kiedyś sprawiały im przyjemność. Zaniedbanie obowiązków w domu, szkole czy pracy jest kolejnym sygnałem, który nie powinien być ignorowany.

Istotne jest również to, że emocje i stany psychiczne takie jak lęk, depresja, paranoja czy agresja mogą mieć podłoże w zażywaniu narkotyków, lub nasilać się w wyniku uzależnienia. Zmienność nastrojów staje się normą, a osoba uzależniona może wydawać się szczególnie drażliwa lub nieobecna umysłowo.

W bardziej zaawansowanym stadium uzależnienia, narkoman może doświadczać poważnych objawów odstawienia, które mogą obejmować silną tęsknotę za narkotykami, bezsenność, lęk, drżenia, halucynacje czy nawet objawy psychotyczne. W przypadku niektórych substancji objawy odstawienia mogą być niebezpieczne, a nawet zagrażające życiu – muszą być odpowiednio monitorowane i leczone.

Niepowodzenia w próbach zaprzestania – to jeden z najłatwiej zauważalnych objawów uzależnienia –  osoba uzależniona od narkotyków może wielokrotnie próbować zaprzestać lub ograniczyć zażywanie, ale bez powodzenia.

Mechanizmy uzależnienia od narkotyków

Mówiąc o psychicznych objawach uzależnienia, nie sposób nie wspomnieć o jego mechanizmach. To niektóre z nich:

• – Mechanizm nałogowego regulowania emocji – uzależniony jako jedyny sposób na radzenie sobie z trudnymi emocjami i poprawę samopoczucia postrzega zażywanie narkotyków. Zaburzona również jest potrzeba natychmiastowych, bezpośrednich zmian emocjonalnych, stymulacji i konieczność jak najszybszego złagodzenia bólu psychicznego.
• – Mechanizm zaprzeczeń i iluzji – to jeden z najpoważniejszych powodów, dla którego podjęcie leczenia przez narkomana jest tak trudne. Polega na wykorzystywaniu manipulacji, zaprzeczenia i iluzji jako sposobu kreowania rzeczywistości przez uzależnionego. To podstępne działania choroby, przez które osoba uzależniona od narkotyków okłamuje wszystkich, łącznie z samym sobą. Uważa, że może kontrolować swoje zażywanie, minimalizuje skutki swojego uzależnienia.
• – Mechanizm rozdwojonego „Ja” – rozbicie tożsamości osoby uzależnionej na dwie części. Ten konflikt wewnętrzny prowadzi do poczucia pustki, braku sensu życia, beznadziei. Po zażyciu uzależniony czuje poczucie sprawczości, mocy, euforii, bez substancji – słabość, wstyd, zaniżone poczucie własnej wartości itp.

Pomoc dla osoby uzależnionej – kluczowe działania

Uzależnienie jednego z członków rodziny intensywnie odbija się na życiu reszty domowników. Z tego względu wiele osób zadaje pytanie: „Jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków? (zobacz: https://alkoholizm-leczenie.eu/o-uzaleznieniach). W obliczu uzależnienia bliskiej osoby ważne jest, aby przede wszystkim zrozumieć, że jest to choroba, której nie można samodzielnie wyleczyć.

Proces wyjścia z nałogu wymaga profesjonalnej pomocy i wsparcia, a jeżeli uzależniony decyduje się na leczenie, rolą bliskich jest stanowić mocne oparcie i ułatwiać dostęp do odpowiednich form pomocy. Należy pamiętać o unikaniu osądzania, wyrażaniu troski, miłości i determinacji, (jednak nie zapominać w tym wszystkim o sobie).

Ważne jest skierowanie osoby uzależnionej do specjalisty. Warto również rozważyć pomoc uzależnionemu w znalezieniu odpowiedniego zamkniętego ośrodka leczenia uzależnień. Przez ilość mechanizmów uzależnienia oraz siły, z jaką wpływa na każdy aspekt życia osoby chorej, są bardzo niewielkie szanse, żeby uzależniony poradził sobie sam ze swoim problemem. Najlepszym wyjściem jest intensywna, zindywidualizowana terapia narkotykowa.

Jako bliscy, warto rozpatrzeć udział w grupach wsparcia dla rodzin osób uzależnionych (współuzależnionych), które oferują cenne porady i emocjonalne wsparcie.

Należy pamiętać, że proces leczenia jest długotrwały i wymaga cierpliwości. Może pojawić się wiele przeszkód i niepowodzeń, ale kluczowe jest utrzymanie wiary w proces i nieustanne wspieranie osoby uzależnionej na drodze do zdrowia, oczywiście nie zapominając o swoim bezpieczeństwie i stawianiu granic.