„Dziewięcierz z kamienia i gliny” – udany powrót do tradycji garncarstwa [VIDEO]

Stowarzyszenie Przystanek Horyniec z sukcesem zakończyło projekt „Dziewięcierz z kamienia i gliny”. Inicjatywa miała na celu przywrócenie pamięci o tradycji garncarstwa i dziedzictwie kulturowym tej niewielkiej miejscowości.

Na zorganizowane niedawno spotkanie podsumowujące projekt zaproszono wolontariuszy, mieszkańców Dziewięcierza oraz gminy Horyniec-Zdrój. Dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Dziedzictwa udało się połączyć lokalne walory historyczne z rzemiosłem garncarskim, które okazało się dla mieszkańców niezwykle inspirujące.

Pomysł na projekt pojawił się rok temu, gdy Grzegorz Ciećka zasugerował potencjał garncarstwa jako sposobu na aktywizację lokalnej społeczności i ożywienie historycznego miejsca, jakim jest cerkwisko w Dziewięcierzu. Początkowo zakładano jedynie wstępne zainteresowanie garncarstwem, jednak współpraca z ośrodkiem w Medyni Głogowskiej oraz zdobyta wiedza skłoniły organizatorów do zacieśnienia działań wokół tradycji pracy z gliną. Teraz, po zakończeniu prac na cerkwisku, Stowarzyszenie planuje kontynuować i rozwijać działania związane z garncarstwem w przyszłych projektach. Podczas spotkania miała miejsce premiera filmu dokumentującego przebieg prac i efekty projektu. Film ukazuje zarówno historyczne znaczenie Dziewięcierza, jak i nową energię, jaką wnosi przywrócenie tradycyjnego garncarstwa do lokalnej kultury.

Dziewięcierz, wieś założona na przełomie lat 1565-1566 przez starostę lubaczowskiego Andrzeja Myszkowskiego, ma długą tradycję związaną z garncarstwem. Bliskość Potylicza, jednego z ważnych ośrodków garncarskich, sprawiła, że część mieszkańców Dziewięcierza zajmowała się tym rzemiosłem do czasu II wojny światowej. W latach 50. XX wieku etnograf Stanisław Franciszek Gajerski przeprowadził wywiady z potomkami dawnych garncarzy, dokumentując tradycyjne techniki i zbierając eksponaty. Dzięki jego pracy zachowały się ślady dawnego ludowego ośrodka garncarskiego.

W czerwcu 2024 roku podczas wernisażu wystawy poświęconej Stanisławowi Gajerskiemu w Zespole Cerkiewnym w Radrużu przypomniano jego dorobek oraz badania nad ceramiką z regionu Dziewięcierza i Potylicza. Obecnie Stowarzyszenie Przystanek Horyniec kontynuuje jego dzieło, a projekt „Dziewięcierz z kamienia i gliny” stanowi ważny krok w kierunku ożywienia tej sztuki. Być może w przyszłości tradycja garncarska znajdzie swoje miejsce w Dziewięcierzu lub w samym Horyńcu-Zdroju.

Projekt „Dziewięcierz z kamienia i gliny” zrealizowano w ramach programu „Wspólnie dla dziedzictwa” Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dofinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.