Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce oznacza poważne zmiany w sposobie funkcjonowania wielu placówek handlowych. Nowe przepisy stwarzają jednak również szansę na usprawnienie gospodarki surowcowej i zwiększenie zadowolenia klientów. Przedsiębiorcy, którzy odpowiednio wcześnie zaplanują działania, zyskają przewagę w nadchodzącej transformacji sektora handlu napojami.
System kaucyjny w Polsce
System kaucyjny w Polsce ma objąć opakowania po napojach wykonane z plastiku (butelki do 3 litrów), metalu (puszki do 1 litra) oraz szkła wielokrotnego użytku (butelki zwrotne do 1,5 litra). Te trzy grupy opakowań będą oznaczone specjalnym symbolem, informującym, że są objęte obowiązkiem pobrania kaucji. Pobierana kwota będzie doliczana do ceny zakupu i zwracana konsumentowi po oddaniu zużytego opakowania w odpowiednim punkcie.
Zgodnie z zapisami ustawy, obowiązek udziału w zbiórce dotyczyć będzie sklepów o powierzchni sprzedaży przekraczającej 200 m², które oferują napoje kaucyjne. Takie placówki muszą zarówno pobierać kaucję, jak i przyjmować zużyte opakowania. Sklepy mniejsze (poniżej tego progu) również muszą pobierać kaucję, ale mogą zrezygnować z przyjmowania zwrotów. Co istotne, nawet niewielkie punkty handlowe mają możliwość dobrowolnego włączenia się w system, podpisując umowę z operatorem. To otwiera przestrzeń do poszerzenia oferty i budowy lojalności klientów, dla których wygodny zwrot opakowań może być czynnikiem wpływającym na wybór miejsca zakupów.
Kary za niedopasowanie biznesu do nowych regulacji
Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce pociąga za sobą zarówno dodatkowe obowiązki, jak i określone sankcje dla firm niedostosowujących się do nowych przepisów. Zgodnie z przyjętą ustawą, od 2025 roku zaczną obowiązywać limity poziomów zbiórki zużytych opakowań, których niewypełnienie będzie skutkować karami administracyjnymi. Odpowiedzialność spoczywać będzie zarówno na operatorze systemu, jak i na podmiotach wprowadzających napoje na rynek oraz jednostkach handlowych, które nie dopełnią obowiązków.
Kary przewidziane w przepisach mogą wynosić do 10 tys. zł za każdy przypadek naruszenia obowiązku, a dodatkowo mogą zostać nałożone opłaty produktowe związane z niespełnieniem wymaganych poziomów recyklingu. W przypadku braku prawidłowego pobierania kaucji, braku oznaczeń opakowań lub niedostosowania systemów sprzedaży, firmy handlowe narażają się na kontrole oraz sankcje administracyjne.
Zignorowanie aspektów wizerunkowych może skutkować utratą zaufania ze strony klientów. Konsumenci coraz częściej oczekują od firm realnych działań na rzecz środowiska, a wspieranie systemu kaucyjnego traktują jako wyraz odpowiedzialności. Brak aktywności w tym zakresie (zwłaszcza w przypadku dużych sieci handlowych i stacji paliw), może zostać odebrany jako brak troski o wspólne dobro.
O czym musisz pamiętać, jako przedsiębiorca?
Wdrożenie systemu kaucyjnego w firmie handlowej wymaga podjęcia wielu konkretnych działań. W zależności od wielkości placówki oraz jej profilu, obowiązki będą się różnić. Istnieje jednak kilka uniwersalnych obszarów, które warto przeanalizować już teraz, aby uniknąć problemów po wejściu przepisów w życie.
1. Przystosowanie systemu sprzedaży
System kasowy musi zostać uzupełniony o funkcję pobierania kaucji od każdego objętego systemem opakowania. Wymaga to aktualizacji oprogramowania, wprowadzenia odpowiednich kodów i przeszkolenia pracowników.
2. Wybór formy zbiórki opakowań
Przedsiębiorcy muszą zdecydować, czy chcą przyjmować opakowania manualnie, czy też zainwestować w automatyczne rozwiązania. Zbiórka manualna może być prostsza w małych sklepach, ale wymaga zaangażowania personelu i nie jest preferowana przez wszystkich konsumentów. Z kolei zbiórka automatyczna jest wygodna, szybka i ogranicza ryzyko pomyłek, a badania pokazują, że to właśnie obecność recyklomatu jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na decyzję konsumenta o zwrocie opakowań.
3. Organizacja przestrzeni w sklepie
Placówki, które zdecydują się na zbiórkę opakowań muszą zadbać o wygodne i bezpieczne miejsce do przechowywania zebranych butelek i puszek. Zbiórka manualna wymaga wygospodarowania przestrzeni za kasą lub w zapleczu, natomiast zbiórka automatyczna wymaga montażu wspomnianego już recyklomatu. Przykładem producenta takich urządzeń jest TOMRA.
4. Komunikacja z klientami
Czytelna i zrozumiała informacja dla klientów ma ogromne znaczenie zarówno w zakresie opakowań objętych kaucją, jak i zasad ich zwrotu. Jasne zasady będą szczególnie pomocne w przypadku małych placówek, które przystępują do systemu dobrowolnie. Przejrzysta komunikacja sprzyja budowaniu zaufania i może skutecznie zachęcić do korzystania z punktów zbiórki.
Podsumowanie
System kaucyjny w Polsce to projekt, który zmieni sposób, w jaki przedsiębiorcy handlują napojami i gospodarują opakowaniami. Choć obowiązek zbiórki dotyczy jedynie sklepów o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m², to każda placówka (i to niezależnie od wielkości) musi pobierać kaucję i oznaczać opakowania zgodnie z wytycznymi. Możliwość dobrowolnego przystąpienia do zbiórki przez mniejsze sklepy i punkty przy stacjach paliw to także szansa na rozszerzenie oferty i pozyskanie nowych klientów.
Przygotowanie się do systemu wymaga jednak działań w kilku obszarach, szczególnie od strony technicznej, organizacyjnej i komunikacyjnej. Dobrze zaprojektowany proces zbiórki, pozwala ograniczyć koszty i zwiększyć komfort klientów.
Podejście z wyprzedzeniem do nadchodzących zmian pozwala spokojnie przygotować się na nowe wymagania, które zaczną obowiązywać już w tym roku. Przekroczenie progów zbiórek będzie wiązało się z konsekwencjami, dlatego lepiej wcześniej uporządkować procesy. Firmy, które poważnie potraktują system kaucyjny, mogą zyskać większe zaufanie klientów i wyróżnić się na tle konkurencji.
