Jak leczyć przewlekłe zapalenie zatok?

Przewlekłe zapalenie zatok, a więc takie, które trwa dłużej niż 8 tygodni i ma tendencję do nawracania, to prawdziwe utrapienie. Utrzymujący się przez dłuższy czas katar i towarzyszący mu ból głowy to bardzo męczące dolegliwości, jakie negatywnie wpływają na jakość życia. Jak leczyć zatoki przynosowe? Czy jest sposób, aby zapalenie zatok pokonać raz na zawsze?

Leczenie zaczyna się od rozpoznania – objawy zapalenia zatok przynosowych

Przewlekłe zapalenie zatok jest spowodowane infekcją górnych dróg oddechowych. Czynnikiem etiologicznym mogą być wirusy, bakterie, grzyby, a także alergeny. Zapalenie zatok przynosowych jest chorobą bardzo powszechną, a niepokojące jest to, że dotyczy coraz większej ilości osób. W Polsce zapalenie zatok znajduje się na 10 miejscu wśród najbardziej rozpoznawalnych chorób i szacuje się, że może dotykać nawet 20% społeczeństwa europejskiego. 

O przewlekłym zapaleniu zatok mówi się, kiedy nagle pojawiają się niedrożność nosa i katar (lub wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła). Takim objawom może towarzyszyć uczucie rozpierania twarzy, ból głowy w okolicy czołowej nasilający się przy pochylaniu oraz upośledzenie czy też całkowita utrata powonienia. Występowanie dwóch z wyżej wymienionych symptomów, utrzymujących się przez okres około 8 tygodni jest przyczynkiem do tego, aby podejrzewać przewlekłe zapalenie zatok przynosowych. Chociaż w wielu wypadkach do rozpoznania wystarczy dokładny wywiad lekarski, niekiedy wykonuje się także rynoskopię przednią. To laryngologiczne badanie wziernikowe, umożliwiające dokładną ocenę przewodu nosowego oraz małżowiny nosowej. W wyjątkowo trudnych przypadkach zaleca się rozszerzenie diagnostyki o endoskopię, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, aczkolwiek dotyczy to przede wszystkim chorób o podłożu nowotworowym i wywołanych urazami wewnątrzczaszkowymi lub zewnątrzoczodołowymi.

Jak leczyć zatoki przynosowe – standardy terapeutyczne

To, jak leczyć zatoki przynosowe, zależy w głównej mierze od etiologii choroby. Przy infekcjach wirusowych, a więc chorób objawiających dolegliwościami o umiarkowanym charakterze, zaleca się glikokortykosteroidy donosowe, płukanie jam nosa roztworem soli i stosowanie preparatów obkurczających błonę śluzową nosa i zatok. Podobnie postępuje się w przypadku bakteryjnego zapalenia zatok, które znamionuje zabarwiona na żółto lub zielono, gęsta wydzielina, podniesiona temperatura ciała, silny, miejscowy ból, a ponadto podwyższony w badaniu krwi wskaźnik OB/CRP. Przy zapaleniu o takiej etiologii również włącza się leki steroidowe i terapię objawową, a ponadto rozważa się również antybiotykoterapię, do której niezbędne jest wykonanie posiewu wymazu z nosa z antybiogramem. 

W przypadku infekcji grzybiczej zleca się środki do aplikacji miejscowej, a przy zapaleniu zatok o podłożu alergicznym, preparaty przeciwalergiczne. Odpowiednio dobrane leczenie przyczynowe powinno przynieść szybką poprawę i zapobiec nawrotom zapalenia. Dzieje się tak, o ile nie dojdzie do poważniejszych schorzeń, jak choroby błony śluzowej, pojawienie się polipów lub czynników kancerogennych. Kiedy mimo podjętego leczenia przez 3 miesiące nie widać poprawy, niezbędna jest wizyta u laryngologa, rozważenie innego rozpoznania i rozszerzenie diagnostyki. Skierowanie do poradni specjalistycznej powinno być wystawione w trybie pilnym, jeśli objawy zapalenia zatok przynosowych mają charakter jednostronny, w trakcie kichania pojawia się krwawienie lub fetor. Z konsultacją laryngologiczną nie można zwlekać również, gdy bóle w okolicy czołowej są bardzo silne, pojawia się obrzęk oczu, podwójne widzenie lub inne zaburzenia neurologiczne. Wówczas przeważnie włącza się antybiotykoterapię długoterminową i wysyła chorego na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. 

Jak leczyć zatoki przynosowe – domowe sposoby

Duży wpływ na przewlekłe zapalenie zatok przynosowych ma postępowanie doraźne. Dużą ulgę przynoszą domowe inhalacje, czy to pod postacią nebulizacji z soli fizjologicznej, czy też parówek z koszyczka rumianku. Pewną poprawę przynosi też irygacja nosa. Ważne przy zapaleniu zatok o jakiejkolwiek etiologii jest ponadto spożywanie większej ilości wody. Picie wody przyspiesza wypłukiwanie z organizmu toksyn i chorobotwórczych drobnoustrojów, przez co wyraźnie wspomaga rekonwalescencję. Ponadto odpowiednie nawilżenie korzystnie wpływa na kondycję śluzówki, która w trakcie choroby bywa wysuszona i łatwo ulega podrażnieniom. Dlatego też obok częstego sięgania po szklankę wody, warto zadbać o częste wietrzenie pomieszczeń. Okna na oścież należy otwierać kilka razy dziennie przynajmniej na 5 minut, a w sezonie grzewczym dodatkowo posiłkować się domowymi nawilżaczami powietrza. To tak samo ważne, jak unikanie alergenów w przypadku zapalenia zatok o podłożu alergicznym. Jak już zostało wspomniane, obciążona stanem zapalnym błona śluzowa jest bardzo podatna na podrażnienia i urazy, warto więc zabezpieczać ją przed czynnikami drażniącymi, a oprócz tego także wspierać preparatami o działaniu okluzyjnym (osłaniającym).

Przewlekłe zapalenie zatok to poważna sprawa, która wymaga odpowiedniego podejścia. Właściwie dobrane leki i odpowiednie postępowanie pozwalają skutecznie pokonać tę chorobę, jednak jeśli się ją zbagatelizuje, łatwo o powikłania, wymagające znacznie bardziej inwazyjnych niż antybiotykoterapia, metod leczenia. Wówczas jedynym sposobem na poprawę może okazać się operacja.