Odprawy emerytalne według kodeksu pracy

Każdy z nas, w trakcie swojego życia zawodowego, co najmniej raz pomyślał o emeryturze. W końcu po to teraz pracujemy, by potem odpoczywać. Odchodząc na zasłużoną emeryturę dostajemy (oprócz długo wyczekiwanego wytchnienia od pracy) odprawę emerytalną, czyli ostatnie zasilenie pieniężne od pracodawcy. Należy odróżnić odprawę emerytalną od emerytury, czyli świadczenia z ZUS, które będzie zasilać co miesiąc nasze konto stałą kwotą. Są to dwa różne świadczenia wypłacane przez inne podmioty w innej wysokości i częstotliwości.

 ZUS cyklicznie wysyła do osób, które ukończyły 35 lat pismo z szacowaną przyszłą emeryturą. Na tej podstawie można mniej więcej określić, jaka będzie wysokość przyszłego wpływu na konto. A co w przypadku odprawy emerytalnej?

Regulacje

Najczęściej odprawa emerytalna jest wypłacana na podstawie przepisów kodeksu pracy. Jest to tzw. odprawa kodeksowa. Jednak pracodawca może ustalić własny, wewnętrzny regulamin, który gwarantuje pracownikom kwotę wyższą od kodeksowej. W dalszej części skupimy się na odprawach zagwarantowanych przez polskie ustawodawstwo. O innych regulacjach i zagadnieniach związanych z samą odprawą (w tym o rezerwie na odprawy emerytalne), można doczytać np. tutaj:  https://halley.pl/rezerwy-odprawy-emerytalne/

Odprawa według kodeksu pracy

Jak zostało wspomniane wcześniej, odprawa kodeksowa jest regulowana przez Ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Odprawę emerytalną opisuje artykuł 92¹:

„§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

• 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.”

Wynagrodzenie, o którym mowa w powyższym cytacie, to wynagrodzenie ustalane na zasadach ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Przepisy te stosuje się do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.

Dodatkowo, z wyżej wymienionych przepisów wynika, że odprawę w swoim życiu otrzymujemy tylko raz. Jest to logiczne, ponieważ tylko raz w życiu przechodzimy na emeryturę i nabywamy status emeryta. Potem możemy się jeszcze zatrudniać, jeśli mamy zdrowie i chęci do dalszej pracy. Jednak zostaniemy wtedy „pracującymi emerytami”.

Na każde świadczenie pracownicze w przedsiębiorstwie powinna zostać utworzona rezerwa. Nie inaczej jest w przypadku odpraw emerytalnych. Artykuł regulujący odprawy kodeksowe ma tylko 2 paragrafy i na pierwszy rzut oka nie wygląda zbyt skomplikowanie. Można sobie zadać pytanie, czy jest sens tworzenia rezerw na takie odprawy emerytalne, skoro od początku wiadomo ile wyniesie to świadczenie?

Czy należy tworzyć rezerwy emerytalne?

O odpowiedź na to pytanie poprosiliśmy eksperta z firmy aktuarialnej, zajmującej się m.in. wyceną rezerw na świadczenia pracownicze. Oto jaką odpowiedź uzyskaliśmy:

„Najkrócej mówiąc, odpowiedź brzmi: tak. Generalnie standardy rachunkowości wskazują na konieczność tworzenia rezerwy na świadczenia pracownicze, do których zalicza się odprawa emerytalna. Obojętne czy są one wyceniane według kodeksu pracy czy innych, bardziej korzystnych dla pracownika regulacji.”

Ekspert dodaje, że jeśli firma zatrudnia pracowników w podobnym wieku, to (przy założeniu, że zostaną w tej firmie aż do emerytury) może się okazać, że trzeba będzie nagle w tym samym czasie wypłacić kilka, jeśli nie kilkanaście jednomiesięcznych wynagrodzeń. W takim przypadku kwota wszystkich odpraw emerytalnych może być bardzo duża. Trzeba także wziąć pod uwagę fakt, że wypłaty te nie nastąpią za rok czy za dwa lata, ale np. za kilkanaście. Wynagrodzenia w tym czasie mogą bardzo wzrosnąć. Wystarczy spojrzeć na historyczne i prognozowane wzrosty wynagrodzenia minimalnego, a przecież pracownicy mogą (i zarabiają) więcej niż ustawowe minimum.

Zadanie dla aktuariusza

Wnioski są jasne: firmy muszą planować jak pokryją wypłaty przyszłych odpraw emerytalnych. Dlatego właśnie istnieje potrzeba tworzenia rezerw emerytalnych. Oczywiście księgowi mogą sami próbować oszacować ile taka rezerwa wyniesie, jednak istnieje ryzyko, że mogą nie wziąć pod uwagę wszystkich czynników wpływających na jej wysokość. Dlatego najlepiej zlecić wycenę rezerw na odprawy emerytalne (i nie tylko) aktuariuszowi lub doświadczonej firmie aktuarialnej, która odpowiednio oszacuje te kwoty. Po oddaniu wyceny w dobre i profesjonalne ręce aktuariusza, księgowi mogą skupić się na innych rzeczach. Na przykład na rozmyślaniu o tym, jak będzie wyglądać ich życie po przejściu na wyczekiwaną emeryturę.