Jest szansa na dalszy remont synagogi w Cieszanowie

Przez
Redakcja
-
53

Jest szansa na kompleksową renowację zdewastowanej synagogi w Cieszanowie. Po gruntownym wyremontowaniu dachu, władze przymierzają się do kompleksowego remontu bóżnicy. Między innymi o tej sprawie rozmawiano z potomkami miejscowego cadyka z Nowego Jorku.

Budynek synagogi, jak wiele w naszym regionie, w latach PRL wykorzystywano jako magazyn zbożowy. Od początku lat dziewięćdziesiątych zdewastowany obiekt był zamknięty i nieużytkowany, zagrożony katastrofą budowlaną. W 2013 roku dzięki wsparciu Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków odbudowano strop synagogi, a całość pokryto nowym dachem. Władze Cieszanowa chcą kontynuować prace konserwatorskie, a budynek przeznaczyć na dom kultury.

W tej właśnie sprawie w piątek (20.12) w Cieszanowie odbyło się spotkanie z burmistrzem Zdzisławem Zadwornym, na które przybyli z Nowego Jorku potomkowie miejscowego cadyka Symchy Isachara Bera Halberstama – nowojorscy rabini Lejbisz Rubin, Jakow Symcha Rubin oraz Chaim Rubin. W rozmowach uczestniczyli między innymi: Anna Pajączkowska – nauczycielka w Zespole Szkół Publicznych w Cieszanowie oraz Tomasz Róg – historyk i pracownik Centrum Kultury w Cieszanowie. Na zaproszenie nowojorskiej wspólnoty chasydów bobowskich do Cieszanowa przyjechał także Krzysztof Bielawski – główny specjalista w Muzeum Historii Żydów Polskich i koordynator projektu Wirtualny Sztetl.

Rabini akceptują plany władz miasta dotyczące renowacji synagogi. Chcą, aby podczas prac z jak największą wiernością odtworzono fasadę budynku zgodnie z jej przedwojennym wyglądem oraz zachowano wszelkie możliwe oryginalne elementy architektoniczne i plastyczne wnętrza (m. in. relikty polichromii). Jest dla nich ważne, by w obiekcie nie pojawiły się symbole religijne niezwiązane z judaizmem, a synagoga była udostępniana przyjezdnym, którzy chcieliby odmówić w niej modlitwy.

W rozmowach poruszono także temat cmentarza żydowskiego. Jak wynika z ustaleń pracowników Urzędu Miasta, w latach II wojny światowej wszystkie macewy zostały na rozkaz Niemców wyrwane, potłuczone i użyte do utwardzenia drogi, zalanej później asfaltem. Dziś teren cmentarza jest ogrodzony, a jedyny nagrobek to odbudowany w 1990 r. przez Fundację Rodziny Nissenbaumów ohel cadyka Symchy Isachara Bera Halberstama. Rabini oczekują, że w związku z przeznaczeniem synagogi na cele użyteczności publicznej, władze miasta otoczą cmentarz stałą opieką, przeprowadzając cykliczne prace porządkowe, wykaszając trawę i zarośla. Zgodnie z sugestią Krzysztofa Bielawskiego, rabini zaapelowali do burmistrza o rozpoczęcie poszukiwań macew, których część być może znajduje się w okolicy.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że rabini podczas negocjacji opierali się między innymi na materiale ikonograficznym, zgromadzonym na portalu Wirtualny Sztetl.

Opracowano na podstawie tekstu Krzysztofa Bielawskiego; Wirtualny Sztetl, www.sztetl.org.pl

Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 14 tysięcy naszych obserwujących!
Śledź profil Redakcja Elubaczow na Facebooku.

powiązane artykułyWIĘCEJ OD AUTORA

53 komentarze

  5. Wszystko git z tym domem kultury. Dla mnie to dobry pomysł bo u nas dom kultury kojarzy się jedynie od imprez a to nie jest jedyne przeznaczenie takiej instytucj. Sam wygląd i pochodzenie budynku juz nasuwa myśl o kulturze a cieszanow byłby jednym z niewielu miast które by to osiągnęły. Jestem jak najbardziej za i mam nadzieje ze Pan Burmistrz dopnie swego. Pozdrawiam

  6. ja za tym żeby zrobić tam dom kultury. klimatyczne miejsce, z bogatą historią, można by tam było urządzać kulturalne uczty, mam na myśli kameralne koncerty, sztuki teatralne, seanse filmowe. miejsce jest moim zdaniem dobre. Niech tylko nowojorscy żydzi dorzucą coś do tego. 😉

  7. Ksiądz może mieć żonę, ale tylko raz.
    Święta obchodzą dwa tygodnie później, księża mogą się żenić, a msza jest bardzo długa. To pierwsze myśli, które nasuwają się, gdy mówimy o Kościele greckokatolickim. Jaki jest naprawdę?

  9. nie no pomysł sam w sobie jest git tylko z czego pieniądze będą przeznaczone? Czy Nowojorska Rada Żydów dorzuci jakieś dolary? co dokładnie miało by się mieścić w tym domu kultury jeżeli jeden już mamy i niewiele się dzieje… Jakieś konkrety?

  10. to jak się zgadzają to niech finansują remont ,odbudowę z WŁASNEJ KIESZENI ,dom kultury powinien być nowoczesny, funkcjonalny w innym miejscu zbudowany,czy Polacy muszą być zawsze ulegli wobec innych nacji czemu Żydzi z NJ mają nam sugerować gdzie ma być dom kultury ?

  12. Widzę że obiektywizmu i wolności słowa na tym portalu nie ma, kasuje się wpisy , to po jakiego grzyba jest możliwość komentowania? Ogarnij się człowieku i pozwól ludziom wyrażać swoją opinię, mamy demokrację a ty pewnie wychowankiem komuny jesteś skoro cenzurę prowadzisz!!!!!!

  13. „Rabini oczekują, że w związku z przeznaczeniem synagogi na cele użyteczności publicznej, władze miasta otoczą cmentarz stałą opieką, przeprowadzając cykliczne prace porządkowe, wykaszając trawę i zarośla”
    Czyli co, za to że rabini „zgodzili się” łaskawie na odbudowę bożnicy za publiczne pieniądze to jeszcze chcą, aby obowiązkiem miasta była pielęgnacja tego buszu, co rośnie na ich cmentarzu? Setki, jeśli nie tysiące drzew do wycięcia i wykarczowania, a póxniej systematyczne odchwaszczanie i wykaszanie. Ktoś zdaje sobie sprawę z tego, jakie to będą koszty? A gdzie się podziała słynna Fundacja Nissenbaumów która twierdzi, że do jej obowiązków nie należy przycinanie konarów nad drogą, które w końcu kogoś mogą zabić? Wszystko chcieli by mieć za publiczne, POLSKIE pieniądze i do tego jeszcze stawiać warunki. A co będzie w sytuacji gdy np. przyjdę sobie do synagogi z medalikiem czy krzyżykiem na piersi – wyrzucą mnie?

  14. do anonim
    W 100% racja ,żydostwo myśli ,że mamy moralny obowiązek dbać o ich miejsca czci za nasze Państwowe pieniążki a oni jeszcze stawiają jakieś warunki toż to wstyd i hańba. Dziwię się,że nie usunęli twojego wpisu bo moje kasują.

  17. Obecna Polska to owoc wiekowej koegzystencji różnych nacji i narodów. Nie zaprzepaśćmy dziedzictwa naszych przodków, nie zakłamujmy historii. Dzisiejsza homogeniczność naszego kraju jest nienaturalna i mam nadzieję że z czasem ponownie nauczymy się żyć z innymi nacjami, szanować je i rozumieć. Podziwiam samorząd za działania względem ochrony zabytków różnych kultur w Cieszanowie.

  18. Ciekawi mnie, co jest nie tak z obecnym domem kultury??? Wszystko co potrzebne chyba juz mamy??? kwestia wykorzystania tego. Jeżeli pyta się kogoś z gminy o imprezy kulturalne w Cieszanowie, zawsze jest jedna odpowiedz: Cieszanów Rock Festiwal…i na to idą wszystkie pieniądze. Z kulturą ta impreza nie ma wiele wspólnego, bo jest raczej rozrywkowa:p ale cóż…. Więc nie wiem po co kolejny pustostan skoro na inne imprezy kulturalne nie ma pieniędzy, i to jeszcze odrestaurowany za pieniądze gminy?? Myślę, że goście z Nowego Jorku bez problemu poradzili by sobie z odrestaurowaniem obiektu, i niech nawet przejdzie na ich własność, ważne, żeby nie stały ruiny.

  20. do Marcin Piotrowski
    Ogarnij się człowieku i zacznij myśleć, już nigdy nie będzie tak jak przed wojną”wielokulturowość” to była utopia. Lata zaborów i wojen pozwoliły na osiedlanie się różnych narodowości na ziemiach polskich gdyż nie było polski na mapach, a po tych wszystkich zawirowaniach każda z nacji rościła sobie prawa do tych terenów także Żydzi. Przed wojną mieli plan utworzenia swojego niepodległego państwa na ziemiach małopolski i galicji wschodniej (mieli to finansować Izraelscy i amerykańscy Żydzi)Nie było tak cudownie żyć obok nich(opowiadania mojej babci) nie asymilowali się z polakami,mówili własnym językiem,niewielu umiało dobrze polski.A ty twierdzisz że szkoda tamtych lat?Wielokulturowość chcieli mieć Francuzi i inne kraje europy zachodniej i teraz plują sobie w brodę ,że pozwolili osiedlać się obywatelom ze swoich kolonii a teraz maja ogromny problem z tą grupą społeczną.Podobnie było w byłej Jugosławii

  22. Obejrzyj sobie film francuski Nietykalni, tam jest pięknie przedstawiony obraz wielokulturowości a zrozumiesz co oni robią dla kraju w którym przebywają.Sam byłem w Holandii. Francji i Wielkiej Brytani i widziałem na własne oczy to cudo.Odsyłam do filmu i potem wyrazisz swoja opinię

  23. Panie Piotrowski i do czego ta koegzystencja różnorodności narodów i nacji doprowadziła Polskę przypomnę ROZBIORY, I,II WOJNA ŚWIATOWA ,CZYSTKI ETNICZNE do tego tęsknisz ?Piszesz że my POLACY mamy się uczyć się żyć z innymi nacjami we własnym kraju gdzie jesteśmy gospodarzami ,masz jakiś kompleks Polskości wobec przyjezdnych ? Kto tu mówi o zakłamywaniu historii ,człowieku budynek ma nowy strop i dach, dalszą renowację i utrzymanie powinni finansować ŻYDZI a nie biedna gmina gdzie ludzie nie mają pracy i wtedy niech sobie nazywają ten budynek np.DOM KULTURY ŻYDOWSKIEJ

  24. Wędrówki ludów i zmiany granic towarzyszą nam od pokoleń. Nie ma skrawka ziemi, który by od „Stworzenia Świata” należał do jednej nacji. Przykładem niech będzie historia Polski: straciliśmy Wilno, zyskaliśmy Breslau. Patriotyzm to przywiązanie do kultury, nie do ziemi. Ponownego życia z Żydami czy Ormianami raczej uczyć się nie musimy, przyzwyczajmy się raczej do przyszłego wspólnego bytu z Wietnamczykami, Hindusami czy Kenijczykami. Jeszcze kilka lat i nawet Lubaczów się zmieni, takie są prawa wymiany kulturowej. W przestrzeń opuszczoną przez naszych emigrantów mieszkających teraz we Francji czy Anglii wejdą inne nacje. Taka już jest odwieczna kolej rzeczy. Chyba jeszcze nie było kraju i nacji, która by się przed tym obroniła?

  25. do lasborealny,anonimie,luki i kludi nie mędrkujcie, bo rzeczywistość zweryfikuje głupie i nastawione na poklask decyzje władz cieszanowa. Jakieś sztuki, kameralne koncerty, seanse filmowe w byłej synagodze to chore pomysły, pozbawione zdrowego rozsądku( przy istniejącym Domu Kultury). Gratuluję celowości wydawania środków i dysponowania czasem pracy urzędników :-)Szkoda naszej kasy, odbudowują za nasze pieniądze żydowskie pozostałości ruin , a my nie mamy pracy ,dorabia się się tylko kilku zauszników i kolesiów.Wszystko pięknie wygląda ale to tylko kosztem biednych ludzi, którzy nie budują się na zakarczmie…

  26. „Nie zaprzepaśćmy dziedzictwa naszych przodków, nie zakłamujmy historii”. Wszystko się zgadza Panie Marcinie. Sam Pan posiada przecież wielonarodowościową rodzinę. No ale żeby wymagać zaraz od Polaków rzeczy, na które ich po prostu nie stać (w przeciwieństwie do rabinów) i jeszcze stawiać swoje warunki przy tym? Przecież to przechodzi ludzkie pojęcie! Czy zdaje Pan sobie sprawę, ile można by zrobić dla Cieszanowa za te pieniądze, które zamierza się wpompować w tą inwstycję w sytuacji, gdy gmina w chwili obecnej nie ma pieniędzy żeby wspomóc wszystkich potrzebujących? Zgadzam się w zupełności z Ciekawstką – dla rabinów remont synagogi i utrzymanie cmentarza to pikuś w porównaniu z pieniędzmi, którymi dysponują i wydają na rządzenie światem, w tym władzami Cieszanowa. Czy jakaś inna delegacja przyleciałaby z Nowego Jorku tylko po to, zeby pogrozić paluszkiem i nakazać realizację swoich wizji za nieswoje pieniądze? Rozumiem, gdyby Cieszanów był krainą „mlekiem i miodem płynącą” to wtedy można by realizować nawet takie, nielogiczne projekty. Ale w sytuacji, gdzie co drugi mieszkaniec „nie ma co do garnka włozyć” to nie ma innych potrzeb? No i rzecz najważniejsza – czy rabini potem potrafili by wypowiedzieć magiczne słowo „dziękujemy”? Raczej nie, raczej – odbudowaliście, to ooddajcie, co nasze, mo my żądzimy światem i tak ma być, czy to się wam podoba, czy nie.

  27. A może tak dajmy przykład nowojorskim Żydom i wyremontujmy z naszych składek starówkę lwowską lub choć cmentarz na Rossie w Wilnie? Czy któryś z panów żądających dolarów, wydał kiedyś choć złotówkę na renowację naszego dziedzictwa materialnego na wschodzie?

  28. Za każdym razem, gdy przychodzi mi czytać komentarze odnoszące się do podobnych wpisów – które ze względu na obecną sytuację polityczno-społeczną w naszym pięknym, nieskazitelnym kraju, mogą być drażliwe, prowokować do skrajnych opinii – zastanawiam się: dlaczego administrator nie zablokuje możliwości komentowania.
    Bo właściwie po co umożliwiać komentowanie komuś, kto nie potrafi czytać ze zrozumieniem, a domeną jego wypowiedzi jest – jeśli nie pospolita w naszym regionie ciemnota czy zwykłe chamstwo – parszywa ignoracja.
    Internet to przecież układ pokarmowy, który nie wydala – wystarczająco dużo tu śmieci.
    Przy okazji może i na portalu – jeśliby opowiedziałby się po którejś ze stron społecznej (i co w takim przypadku i sytuacji nieuniknione – politycznej) barykady – byłoby ciekawiej. Byłby wyrazisty, a nie jak dotychczas – quasi-informacyjny i nijaki.
    Pozdrawiam.

  32. 1. „A czego Ty człowieku oczekujesz? Starasz się,bo masz z tego korzyści, więc nie kombinuj, bo Ci zależy, aby obecnej władzy się dobrze powodziło….” – sory, ale poddaję się, przerasta mnie ten komentarz (naprawdę).

    2. do $$$$$: To, co wyciągnąłeś z mojego wpisu odnosi się do sposobu, w jaki zazwyczaj komentuje się tu podobne wpisy. To ma niewiele wspólnego z – jak piszesz – „szkalowaniem POLAKÓW” (czytaj ze zrozumieniem, nie dorabiaj).

    3. do Mohort: Nie wiem skąd ten zarzut i co miałby znaczyć.
    Na czym więc, według ciebie, polega to polactwo, które mi wytykasz?

  34. Do Tomasz
    Ty człowieku naprawdę wiesz ,co piszesz.Demokracja to właśnie swoboda wypowiedzenia swoich opinii,bez cenzury i zakłamania. Jesteś przy korycie i dlatego zależy ci na renowacji jakiejś nieistotnej ruiny za PAŃSTWOWE pieniądze!!!!!!!! Jak żydostwo chce remontu,niech go finansują za swoje!!!wtedy mogą warunki stawiać.Jak zrobi to nasza gmina to pierwsze co zrobię zaproszę tv i powieszę krzyż i niech mnie żydki powstrzymają to zrobimy aferę na całą Polskę

  35. A kolejna sprawa panie Tomasz żyd z njujorku bezinteresownie tu nie przyjechał. Wyremontujcie to zobaczycie z jakimi papierami zaraz się stawią w raz z adwokatem(też żydem z njujorku) i w mgnieni oka tę całą odnowioną ruinę odbiorą. Żyd to żyd jeśli nie czuje interesu to nie przyjedzie. Ogarnij się panie Tomasz boś podobno wykształcony

  37. Brakuje mi jeszcze w wypowiedziach takich popularnych haseł jak „żydowski spisek” itp. Żenada. Anonimowość wyzwala w niektórych różne fobie i zwyczajną głupotę. Jak nie znacie szczegółów to nie piszcie bzdur. Władze Cieszanowa nie zamierzają remontować synagogi dopóki nie nastąpi oficjalne zrzeczenie się ewentualnych roszczeń do niej ze strony gminy żydowskiej w Krakowie (której obiekt formalnie podlega). To co zostało zrobione (strop i pokrycie dachu) to pierwszy etap i możliwe że ostatni, jeśli Żydzi nie wyzbędą się praw do synagogi. Podobną droga poszły Wielkie Oczy, robiąc w synagodze bibliotekę, więc to żadne novum przeznaczać takie obiekty na cele kulturalne (podobnie od lat w Józefowie, kilka lat temu wyremontowano synagogę w Szczebrzeszynie, w której jest dom kultury). Jestem zdania, że jeżeli na takie cele są środki do pozyskania z zewnątrz (m.in. środki unijne), to trzeba je pozyskać, bo Unia nie będzie wiecznie dawała pieniędzy na ratowanie zabytków . Jeżeli dotacji ta czy inna gmina nie weźmie, to weźmie ktoś inny. Można dyskutować nad sensem (raczej bezsensem) takiej polityki prowadzonej przez Unię Europejską, ale takie są fakty, których trzeba się trzymać. Nowojorscy Żydzi mogą tak naprawdę lobbować na rzecz przekazania synagogi gminie Cieszanów, stąd ich obecność w Cieszanowie. Przyjeżdżają tu zresztą co roku na grób cadyka więc ich obecność to żadna sensacja. Dlatego apel do wielu komentujących – mniej prymitywizmu w wypowiedziach i nie obrzucajcie błotem ludzi o innym niż Wasze spojrzeniu na sprawę. To ostatnie to chyba pobożne życzenie, ale nie mogłem się powstrzymać…

  38. regionalista77:
    „Władze Cieszanowa nie zamierzają remontować synagogi dopóki nie nastąpi oficjalne zrzeczenie się ewentualnych roszczeń do niej ze strony gminy żydowskiej w Krakowie (której obiekt formalnie podlega)”. – A co, niby Gmina Cieszanów miałaby remontować czyjeś za swoje (nawet jeśli unijne, to jednak nasze, bo jesteśmy w Unii)? A co z żądaniami „okołoremontowymi”, tzn. zakaz symboli innych, niż judaistyczne i uporządkowanie „buszu” na tzw. „okopisku”?

    „Nowojorscy Żydzi mogą tak naprawdę lobbować na rzecz przekazania synagogi gminie Cieszanów, stąd ich obecność w Cieszanowie” – Pytanie, kiedy przyjadą z aktem własności „unieważniajacym” akty „wymuszone” i odbiorą wyremontowaną synagogę i uporządkowany cmentarz?

    „Dlatego apel do wielu komentujących – mniej prymitywizmu w wypowiedziach i nie obrzucajcie błotem ludzi o innym niż Wasze spojrzeniu na sprawę. To ostatnie to chyba pobożne życzenie, ale nie mogłem się powstrzymać…”
    – Panie Tomku R., punkt widzenia zależy od punktu siedzenia, jak mówi stare przysłowie pszczół. To, że jest Pan historykiem regionalistą nie upoważnia Pana do kneblowania ust przeciwnikom, tylko dlatego, że nie podzielają oni Pana i władzy, przy boku której niźle Pan żyje, poglądów. Gdyby sprawa była tak prosta i oczywista, to nie miałby się Pan z kim spierać, wszyscy przylkaskiwaliby temu przedsięwzięciu. Ale widocznie coś jest na rzeczy, że do artukułu nie są dołączane same peany. A może Panu i „Panu” tęskno za komuną, kiedy tylko „słuszne” ideowo poglądy mogły ujrzeć światłi dzienne.
    Chcę podkreślić, że nie mam żadnych obiekcji co do celów przedsięwzięcia tylko do warunków, na jakich się to będzie odbywać. Czy zgodziłby się Pan np. z sytuacją, że wyremontowanie Pana domu (za Pańskie pieniądze) jest uzależnione od tego, że urządzi go Pan pod dyktoando nie znanych Panu osób z obowiazkiem wpuszczania ich do niego w każdej, nawet nie odpowiadającej Pana planom chwili? A gdyby do tego zażądano, aby uprzątnął Pan i pielęgnował w zamian (oczywiście za swoje pieniądze) teren należący do obcych, dyktujących Panu warunki, ludzi? Już widzę, jak Pan się do tego garnie. Ale wiadomo, jest Pan uwiązany na smyczy aktualnej władzy i „musi” Pan myśleć tak jak ona. A że większość społeczności Cieszzanowa i okolic jest przeciwna takiemu rozwiązaniu – pikuś, wystarczy że 12 bezradnych radnych podniesie rękę za i jest to, co ma być (co władza chce). I Pan się w tym „zaklętym kręgu” kręci, przy nim żyje, więc trudno żeby miał Pan obiektywne spojrzenie na trudną, przaśną, cieszanowską żeczywistość. Pan żyje w innej bajce – jako historyk chce Pan bardzo dobrze, ale tu ludzie niemal przymierają głodem i są inne wydatki, niż ratowanie czyjegoś dziedzictwa, za co potem nikt nie usłyszy nawet słowa dziękuję.
    Zresztą, jako historyk zapewne Pan wie, ze powszechnej opinii „rabnów” naród polski jest w równym stponiu odpowiedzialny za Holokaust co naziści, i teraz próbuje się wyrównać rachunki. Co tam np. jakaś rodzina Ulmów… to było dawno i nieprawda, czyż nie?

  40. nie chce byc posadzany o jakiekolwiek anty cos, ale ta nacja to raczej niezbyt lubi bratac sie z Polakami i ich komentarze na nasz temat na swiecie niekiedy sa bardzo obrazliwe. Bardzo trafnie ujal tu ktos ze fotografia przedstawia wiele – jeden pan rozkazuje reszta panow slucha. Ja bym ujal to krotko bo to delikatny temat a przedstawiciele owej nacji sa na to bardzo wyczulenie. Jesli chca remontowac-prosze bardzo ale za swoje

  43. I cóż niby ci biedni Żydzi poczną z tym budynkiem w metropolii zwanej Cieszanowem? A nawet jak by odzyskali i wyremontowali to lepiej niż taka ruina, która straszy i grozi zawaleniem. Cieszanów się wyludnia, chyba jest tam już tyle samo budynków publicznych co domów mieszkalnych? Nasuwa mi się jeszcze kilka pytań: Dom Kultury? Ale dla kogo? iluż jest tych „odbiorców kultury” w gminie, powiecie? Tylko co innego można tam zrobić? Kto inny to zechce zagospodarować?

  53. No to się potworzy w Cieszanowie tych różnych „centrów”, są już:
    1) Centrum Kultury i Sportu,
    2) Centrum „U Brzyskiego”’,
    a będą jeszcze, zgodnie z planami władzy:
    1) Centrum Kultury „XXX” (synagoga),
    2) Centrum Kultury „YYY” (cerkiew).
    3) Centrum „jeszcze nie wiadomo jakie, ale jakieś na pewno będzie”.
    Czyli same „centra” w mieścinie „dwie uliczki na krzyż”.
    A może jeszcze jakeś „centra” przegapiłem, proszę o uzupełnienie listy lub ewentualne propozycje, z których władza mogłaby wybrać coś do realizacji.

zostaw odpowiedź

Please enter your comment!
Please enter your name here