Zespół cerkiewny w Radrużu odzyska dawny blask

0

Zespół cerkiewny w Radrużu należy do najcenniejszych i bez wątpienia najpiękniejszych zabytków sakralnej architektury drewnianej na terenie Polski. Jego centralnym elementem jest cerkiew p.w. św. Paraskewy wzniesiona w końcu XVI w. przez zawodowy warsztat ciesielski. W połowie XVII w. we wnętrzu ściana ikonostasowa częściowo pokryta została polichromią. W skład Zespołu cerkiewnego w Radrużu wchodzą oprócz cerkwi: dzwonnica z końca XVI w., kamienny mur z bramami oraz kostnica z XIX w. oraz cmentarz przycerkiewny z zespołem nagrobków z XVIII-XX w. wraz z płytą nagrobną z ok. 1682 r. i dwa cmentarze z nagrobkami wykonanymi w ośrodku kamieniarskim w Bruśnie Starym (XIX-XX w.).

Od 2010 r. właścicielem Zespołu cerkiewnego w Radrużu jest Muzeum Kresów w Lubaczowie. Od tego czasu prowadzone są stale prace konserwatorskie mające na celu odzyskanie dawnego blasku świątyni i jej otoczenia. W 2011 r. przeprowadzono konserwację polichromii wewnątrz cerkwi, wymieniono pokrycie gontowe na dachu i ścianach cerkwi oraz zamontowano system przeciwpożarowy. Zespół cerkiewny znalazł się na liście World Monuments Watch 2012. Trwają starania o umieszczenie kompleksu radrużańskiego na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 2012 r. rozpoczęły się prace konserwatorskie skupione na powrocie wyposażenia do wnętrza cerkiewnego, którego główny element stanowić będzie ikonostas, powstawały w kilku etapach od połowy XVII do połowy XVIII w.

Ikonostas z cerkwi św. Paraskewy w Radrużu jest jednym z kilku zachowanych na terenie powiatu lubaczowskiego ikonostasów. Straty w tym zakresie spowodowane to nie tylko zawierucha wojenna, ale i przystosowaniem wnętrz cerkiewnych do nowego obrządku. Wiele zabytków udało się zabezpieczyć w muzeach i składnicach zabytków, m.in. w Składnicy Zabytków Ruchomych w Łańcucie (obecnie Dział Sztuki Cerkiewnej przy Muzeum – Zamek w Łańcucie), gdzie zdeponowany został w latach 60. XX w. ikonostas z cerkwi św. Paraskewy w Radrużu. Przebywał tam kilkadziesiąt lat, a w 2011 r. został przekazany do lubaczowskiego muzeum, którego staraniem i przy wsparciu Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Samorządu Województwa Podkarpackiego podjęte zostały prace konserwatorskie.

Radruski ikonostas powstawał w kilku etapach. Najstarszym elementem są carskie wrota pochodzące z 1647 r., zdobione przez Zachariasza Tarnohorskiego, malarza z Niemirowa. Na ościeżach wrót został przedstawiony św. Jan Złotousty – twórca liturgii oraz św. Szczepan – pierwszy męczennik. W rzędzie ikon namiestnych zachowały się przedstawienia Chrystusa Wszechwładnego, Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz ikony Ofiarowania Marii w Świątyni oraz Niepokalanego Poczęcia Marii ze świętymi Joachimem i Anną. Centralnym elementem górnej strefy ikonostasu jest Trymorfon, czyli wizerunek Tronującego Chrystusa w otoczeniu Matki Bożej i Jana Chrzciciela. Ikona powstała w 1699 r. z fundacji Andreja Doskocza z Radruża. Był to pierwszy element grupy Deesis, której treścią jest wstawiennictwo Matki Bożej i św. Jana za ludzkość. Zostaje ona poszerzona o postacie świętych apostołów, których wizerunki stworzył „Joan malarz obywatel hrebeński” w 1742 r. Jego autorstwa są także przedstawienia Ostatniej Wieczerzy i Mandylionu, umieszczone poniżej Trymorfonu. W zwieńczeniu ikonostasu znajduje się wizerunek Panagii, Matki Bożej w pozie oranty (z uniesionymi rękami) z wizerunkiem Chrystusa na piersi. Całość wieńczy XVII-wieczny krzyż.

Zarówno cerkiew, jak i cały zespół, nabiera nowego życia. Odbyły się już pierwsze wystawy, warsztaty, spotkania i koncerty, planowane jest kontynuowanie tych działań i ubogacenie kompleksu o stałe ekspozycje i multimedia w budynku dawnego Domu Ludowego. Trwające prace konserwatorskie mają na celu przywrócenie świetności wystroju we wnętrzu cerkwi p.w. św. Paraskewy w Radrużu. Oficjalne otwarcie i prezentacja wyposażenia przewidziana jest na czerwiec 2013 r.

Tekst i zdjęcia: Muzeum Kresów w Lubaczowie

Tytuł od Redakcji.


Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 14 tysięcy naszych obserwujących!
Śledź profil Redakcja Elubaczow na Facebooku.

zostaw odpowiedź

Please enter your comment!
Please enter your name here